De schilder-graficus Jan Mankes (1889-1920) schreef in zijn korte leven ongeveer 400 brieven en briefkaartjes. Verreweg de meeste daarvan waren gericht aan zijn mecenas, de Haagse tabakshandelaar A.A.M Pauwels. Op enige tientallen na, zijn al deze poststukken in bezit van het RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie) in Den Haag. De kans dat er nog iets van dien aard boven water komt is dan ook buitengewoon gering.
Een aan A. Pauwels geadresseerde enveloppe van 18 december 1914 met twee rondstempels van De Knijpe, het Friese dorp waar Jan Mankes van 1909 tot en met 1915 woonde en werkte.
Toch slaagde kunstenaar-museumhouder Rob Møhlmann er in 2009 in om een aan Pauwels geadresseerde enveloppe te bemachtigen, nota bene op een postzegelveiling. In 2010 organiseerde hij een opmerkelijke tentoonstelling over de woon- en werkomgeving van Jan Mankes, met tal van boeken, ansichtkaarten, plattegronden en ander materiaal uit diens tijd. Als gevolg daarvan dook er naderhand nog zelfs een volledig onbekend kaartje van Jan Mankes op, gericht aan een jongeman die hem om zijn advies had gevraagd.
Genoemde tentoonstelling, plus de beide publicaties werden heel goed ontvangen, maar drongen niet of te laat door bij de media. Dit, plus het feit dat de eigen collectie toch ook al zo’n 20 bladen Mankesgrafiek telde, maakte dat Møhlmann met de gedachte speelde om in het museum een Mankes Kabinet te realiseren, waarin al dit soort zaken permanent te zien zouden zijn.
Aan deze klus werd in de winter van 2011-2012 begonnen. De aangrenzende zolder werd duchtig aangepakt en tot kabinet omgebouwd. Ondertussen was er via het boek Jan Mankes’ Buitenbeeld ook een contact ontstaan met de kleindochter van Jan Mankes. Møhlmann kon zijn geluk dan ook niet op toen hij in het voorjaar van 2012 uit haar handen nog eens 22 brieven en 2 briefkaartjes mocht ontvangen. De meeste brieven dateren uit 1914, maar er zijn ook 2 brieven die zijn vrouw Annie Zernike-Mankes aan een vriendin schreef, vlak na zijn vroege dood in april 1920. Een andere brief, uit de zomer van 1918 en aan diezelfde vriendin (de schilderes Hélène Wolff), schrijven ze beiden: Jan over de kunst en Annie over de pasgeboren Beint.
Bijzondere brief van Jan Mankes van 16 oktober 1914, waarin hij zijn verloving bekend maakt met Annie Zernike, de eerste vrouwelijke dominee van Nederland. (Collectie Museum Møhlmann)
Correspondentie van kunstenaars krijgt het publiek zelden te zien, dat verdwijnt allemaal in meterslange archieven. In het Mankes Kabinet liggen ze in tafelvitrines en zijn ze wel te zien. Samen met de oude prentenbriefkaarten van de plekken waar Jan gewoond en gewerkt heeft en met zijn grafiek aan de muur vormt dit kabinet een intiem monumentje voor een bijzonder kunstenaar.
Het Mankes Kabinet is vanaf april 2013 voor het publiek toegankelijk.